Oordeelsvormende raadsvergadering

Steller: Ali Oruc
Sessievoorzitter: Harro Schroeder
Portefeuillehouder: burgemeester Scholten

Domein 1: Bestuur en Financiën
Portefeuillehouder: College
Sessievoorzitter: Harro Schroeder

In mei van dit jaar heeft de raad de kadernota behandeld. Daarbij zijn door de raad moties vastgesteld over het jongerenperspectieffonds, het onderhoud van begraafplaatsen en de zelfsluitende kering in Arcen. Op basis van dit besluit is de Programmabegroting 2022 door het college uitgewerkt. In de begroting wordt per programma stilgestaan bij de volgende vragen:
• Wat willen we bereiken?
• Wat gaan we daarvoor doen?
• Wat mag dat kosten?
Op 14 oktober is hier tijdens de themabijeenkomst uitgebreid bij stilgestaan.

Wat ligt voor?
Hoofdvraag van dit oordeelsvormend debat is of de raad zich voldoende herkent in de programmabegroting en met het voorstel kan instemmen.
Zijn de wensen zoals verwoord bij de kadernota in de programmabegroting die nu voorligt adequaat gebudgetteerd, zodat zij het komend jaar kunnen worden uitgevoerd?

Verder wordt gevraagd om de 1e wijziging van de Financiële verordening Venlo 2018 vast te stellen én om in te stemmen met vier nieuwe reserves:

1. Openbare Ruimte.
2. Vastenavondkamp.
3. Groen en water.
4. Kwaliteitsontwikkelbudget.
   (zie bijlage IV Reserves en Voorzieningen op pagina 213).

Op advies van de auditcommisie wordt tot slot nog voorgesteld om in te stemmen met de gewijzigde streefwaarden van de financiële indicatoren.

Nieuw beleid
Het college geeft in deze begroting zelf aan terughoudend om te zijn gegaan met investeringen voor nieuw beleid. Opgemerkt wordt dat deze investeringen vooral zijn gedaan in het onderhoud in de openbare ruimte en de transformatie van het sociaal domein. Zo is de financiële opgave op het sociaal domein en het gemeentelijk vastgoed in 2022 eenmalig eruit gehaald en het budget met ingang van 2025 verhoogd met € 650.000. Kijkend naar de grotere investeringen is noemenswaardig dat voor de Vastenavondkamp € 2,3 miljoen gereserveerd én kan bovendien worden beschikt over de subsidie van de provincie van € 2,3 miljoen. Voor de ondertunneling van de Vierpaardjes is additioneel € 3 miljoen uitgetrokken, waarmee het investeringskrediet nu uitkomt op € 48 miljoen.

Behoedzaam
Naast de kadernota is het college in de begroting uitgegaan van een aantal autonome ontwikkelingen en wettelijke verplichtingen. Hier is voor gekozen vanwege de (bestaande) ambities die nog in uitvoering zijn én de wens om het nieuwe bestuur dat in het voorjaar van 2022 aantreedt afwegingsruimte te bieden om eventuele nieuwe keuzes te maken. Maar ook omdat er nog geen zekerheid is over bijvoorbeeld de uitkering van het budget jeugdzorg en het gemeentefonds.

De begroting is behoedzaam van opzet. In de begroting wordt dan ook niet voorgesorteerd op de mate waarin het kabinet invulling geeft aan de uitkomst van de arbitrage jeugdfonds. Op basis van deze uitspraak mogen gemeenten nu reeds 75% van het advies meerjarig verwerken in de begroting. Door het rijk wordt € 1,3 miljard uitgetrokken ter compensatie van de tekorten die bij gemeenten zijn ontstaan als gevolg van de ontoereikende rijksinkomsten voor jeugdzorg. Voor Venlo is dat een bedrag van € 7,9 miljoen. Dit is incidenteel verwerkt in deze begroting, zie pagina 123. Informatie volgt bij de septembercirculaire 2021.

Ook is er nog geen rekening gehouden met de voor Venlo verwachte positieve uitkomst van het herverdelingsfonds van het gemeentefonds. Eerst wordt afgewacht of de gemeente Venlo dit geld na de vorming van het nieuwe kabinet ook echt ontvangt. Daarbij gaat het voor Venlo mogelijk om een structureel voordeel van € 6 miljoen vanaf 2023 (meer informatie bij de meicirculaire 2022).

Het college houdt er anderzijds rekening mee dat het rijk terugkomt op de bekostiging van het Interbestuurlijk Programma zoals de klimaatadapatie en energietransitie en wonen. Gemeenten hebben in het verleden aangegeven weinig prioriteit te kunnen geven aan het IBP vanwege het ontbreken van voldoende middelen, met name als gevolg van de tekorten in het sociaal domein. Nu er perspectief ontstaat op compensatie betekent dit dat gemeenten deze moeten bekostigen. Mochten er aanvullende structurele middelen beschikbaar komen vanuit het Rijk dan stelt het college voor deze middelen opnieuw af te wegen tegen de ingeboekte transformatieopgave binnen het programma Gezond en Actief en het gemeentelijk vastgoed.

Toelichting
Voor een verdere toelichting op de financiële positie van Venlo zie de 2e annotatie.

Overzicht nieuw beleid
Toch vindt u in deze begroting wel degelijk de nodige nieuwe investeringen. Daarvoor wordt in totaal €33 miljoen uitgetrokken. Voor een totaaloverzicht zie pagina 15. Een overzicht van alle investeringen op een rij staat op pagina 208 en 209. Hieronder vindt u een toelichting op de grootste investeringen.
Let wel. Veel van de voorgestelde investeringen zijn niet structureel, maar incidenteel opgenomen, zodat er voor het nieuwe bestuur volgens het college nog genoeg afwegingsruimte is om eigen accenten te zetten en keuzes te maken. Goed om te weten is dat daarvoor € 0,7 miljoen in de begroting is gereserveerd.

Nieuwe investeringen; wat ligt voor?
In totaal € 14 miljoen is bestemd voor het nieuwe zwembad de Wisselslag in Blerick. Verder is de geplande bezuiniging op de subsidies van verenigingen stopgezet en is er een noodfonds ingericht. Onder de streep is er, als gevolg van de uit het noodfonds bekostigde zachte landing en de door de raad gewenste bijstelling, deze raadsperiode nog nooit zo veel geld aan subsidies uitgekeerd.

In het sociaal domein wordt verder wordt geïnvesteerd in laaggeletterdheid
(€ 425.000 in 2022), maatschappelijke opvang (zie pagina 132) en de transformatie jeugd. Voor de jeugdzorg zijn de kosten nu nog moeilijk in te schatten omdat er nieuwe contracten moeten worden opgesteld, vanwege de toename van het aantal aanvragen (volume ontwikkelingen), het woonplaatsbeginsel, de mogelijk gevolgen van corona op de jeugdzorg op de langere termijn en doorlopende indicaties. Uitgegaan is van een voorziening van € 400 miljoen (zie risico’s op pagina 246). Verder wordt € 500.000 extra uitgetrokken om de acute wachtlijstproblematiek aan te pakken.
Omdat de uitwerking voor structurele uitbreiding maatschappelijke opvang nog niet gereed is en er ook nog geen concrete afspraken zijn over eventuele financiering door derden kan nu nog niet aangegeven worden met welke kosten rekening gehouden moet worden. Daarom is hiervoor geen bedrag opgenomen.
Wel is in de voorgaande jaren een reserve Maatschappelijke Opvang ingericht van € 160.000. Daarnaast is ook in het plan van aanpak dakloosheid € 390.000 gereserveerd voor deze uitbreiding. Om het draagvlak in de samenleving te vergroten voor de aanwezigheid van dak- en thuislozen, wordt een campagne à € 25.000 ingezet. Verder is € 10.000 gereserveerd voor het ontwikkelen van een straatkompas, dit biedt (vrijwilligers-)organisaties c.q. professionals maar ook dak- en thuislozen zelf inzicht in welke zaken en voorzieningen er in Venlo zijn geregeld voor (dreigende-) dak- en thuislozen.

In het fysieke domein zien we vooral grote investeringen op het gebied van verduurzaming van gemeenschapsaccommodaties ( € 200.000) en het maatschappelijk vastgoed (€ 500.000). Zo wordt er € 500.000 uitgetrokken voor verduurzaming van het maatschappelijk vastgoed en € 3,5 miljoen voor een duurzame renovatie van bestaande schoolgebouwen. Verder wordt in 2022 nog eens € 125.000 uitgetrokken voor het stimuleren van klimaatwijkakkoorden en duurzaamheidsinitiatieven.
Verder zien we investeringen in parkeren (parkeerautomaten € 1.7 miljoen en
€ 90.000 voor de uitvoering van het beleidsplan parkeren), verkeersvoorzieningen (verkeersinstallaties € 1.16 miljoen en openbare verlichting € 845.000, Kaldenkerkerweg fase 2 € 653.000, snelfietsroute Belfeld – Reuver € 250.000), het onderhoud van wegen (voorziening € 1.309 miljoen in 2022), het onderhoud van groen en water (ingeschat op € 6.2888.524, in 2022 wordt dit opnieuw aanbesteed) en sportvoorzieningen (€ 0,5 miljoen herontwikkeling sportaccommodaties). En er wordt 1.3 miljoen gereserveerd voor een nieuwe ontsluitingsweg naar de haven (waarvan 9 ton subsidie) en
€ 350.000 voor verplaatsing van de Jachthaven.
Met het oog op de voorgenomen waterbeschermingsplannen zijn ook middelen vrijgemaakt voor (de verkenning naar) een integrale gebiedsontwikkeling in Arcen (€ 500.000) met nog eens € 500.000 voor de zelfsluitende waterkering
Verder wordt € 200.000 uitgetrokken voor erfgoed boven winkels, 2 keer
€ 70.000 voor de profilering van Steyl aan de Maas en voor de monumentale kraan en de aanleg van wandelsteigers aan de Lage Loswal € 300.000.
Voor de extra weekendreiniging op zondag wordt structureel € 80.000 per jaar uitgetrokken.

Noemenswaardig tot slot is de investering in de kwaliteitsontwikkeling van de bedrijfsvoering van de gemeente Venlo van 2 keer € 1,3 miljoen en € 345.000 voor de doorontwikkeling digitale werkomgeving en applicaties en € 150.000 voor de wet open overheid (vanaf pagina 132).
Rekeningresultaat
Zoals met de raad is afgesproken bij de jaarrekening 2020 wordt een deel van het rekeningresultaat 2020 (€ 4,4 miljoen) ingezet voor corona, verduurzaming, bijzondere kwetsbare groepen, schoon heel en veilig en mobiliteit, de doorontwikkeling van de griffie en het raadsinformatiesysteem en de regiodeal/investeringsagenda. (voor het overzicht zie pagina: 138).
Regiodeal/investeringsagenda
In 2022 wordt € 2.018.000 en in 2023 € 1.982.000 aan de reserve onttrokken voor de 1e tranche projecten uit de regiodeal en investeringsagenda. Deze voorstellen worden ten laste gebracht van de bestemmingsreserve regiodeal/ regionale investeringsagenda. In deze begroting vindt u ook een aantal nieuwe projecten en activiteiten die verband houden met de 2e ronde van de regiodeal en regionale investeringsagenda. U ontvangt dit najaar naar verwachting nog een raadsvoorstel voor de 2e ronde, inclusief dekking vanuit de bestemmingsreserve.

Woonlasten
In de Kadernota 2022 is aangegeven dat tijdens deze collegeperiode
de woonlasten voor woningeigenaren en huurders en de gemeentelijke lasten voor niet woningen (totaal van OZB, rioolheffing en afvalstoffenheffing) niet meer worden verhoogd. De inkomsten uit de areaaluitbreiding worden ingezet ter dekking van de stabilisatie van de gemiddelde woonlasten voor woningen, niet-woningen en huurders. Tot slot worden gestuurd op 100% kostendekkendheid van de afvalstoffenheffing en rioolheffing.
In de begroting die voorligt blijven de woonlasten voor huurders dan ook gelijk (€ 430). Voor woningeneigenaren dalen de woonlasten met € 5 naar € 795.
 Eigenaren van een bedrijfspand betalen € 85 minder.
De woonlasten voor een meerpersoonshuishouden bedragen in Venlo € 800 ten opzichte van het landelijke gemiddelde van €813.

Domein 1: Bestuur en Financiën
Portefeuillehouder: College
Sessievoorzitter: Harro Schroeder

De raad wordt voorgesteld om de Nota Grondbedrijf en Vastgoed vast te stellen. De nota gaat in op externe ontwikkelingen en de visie op grond- en vastgoedbeleid. Actueel is de wijziging van het grondbeleidsinstrumentarium bij het aantreden van de Omgevingswet. Verder wordt ingegaan op de Algemene Grondreserve en de risico`s die het Grondbedrijf loopt bij de grondexploitaties van ruimtelijk-fysiek projecten en het (overtollig) vastgoed.

Omgevingswet
Per 1 juli 2022 wordt de Omgevingswet van kracht.
In de Nota Grondbedrijf en Vastgoed wordt ingegaan op de wijzigingen van het grondbeleidsinstrumentarium. De Omgevingswet voorziet in een nieuwe vormgeving van een aantal bekende instrumenten (voorkeursrecht, onteigening, kostenverhaal bij gebiedsontwikkeling). Nieuw zijn het instrument stedelijke kavelruil en kostenverhaal via een waardevermeerderingstoets bij organische gebiedsontwikkeling. Dat betekent dat de gemeente via de omgevingsvisie en het omgevingsplan een financiële bijdrage kan afdwingen voor verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving.

Algemene Grondreserve en risico’s
Per 1 januari 2021 bedroeg de Algemene Grondreserve € 10 miljoen en het gewogen risico € 19,5 miljoen. De risico`s die het Grondbedrijf loopt zijn vergelijkbaar met voorgaande jaren. De belangrijkste risicovolle grondexploitaties zijn het Kazerneterrein en Q4.

De beschikbare Algemene Grondreserve zal de komende jaren dalen als gevolg van opdrogende inkomsten uit verkoop van grond en overtollig vastgoed van
€ 10 miljoen naar € 8 miljoen. De reserves en risico`s van het Grondbedrijf worden beoordeeld in samenhang met de reserves en risico`s van de Algemene Dienst. Zie daarvoor ook de integrale ratio van de weerstandscapaciteit van het Grondbedrijf en Algemene Dienst in de Begroting 2022.

Bedrijfskavels en woningmarkt
Ondanks corona is de vraag naar kleinschalige bedrijfskavels in 2021 groot. Van de laatste tien voor verkoop beschikbare kleinschalige kavels in Venlo zijn er in 2021 zes verkocht met een totale oppervlakte van ruim 38.000 m2.

De woningmarkt is overspannen. Als gevolg van het tekort aan woningen, de lage hypotheekrente en hogere bouwkosten bij nieuwbouw stijgen de prijzen voor woningen stevig. Voor zowel kleinschalige bedrijfskavels als voor bouwgrond voor woningbouw wordt een prijsverhoging doorgevoerd waarmee de prijzen weer marktconform zijn.

Actief grondbeleid
Nieuw in deze nota is het voorstel om als gemeente (weer) in te zetten op actief grondbeleid, om de kernvoorraad sociale huurwoningen op peil te houden dan wel die woonvragen te faciliteren die minder vanzelfsprekend hun weg vinden binnen de particuliere markt. Uitgangspunt blijft dat de grondexploitatie sluitend blijft, bij maatschappelijke meerwaarde kan de gemeente financieel bijspringen. Inzet is om jaarlijks 380 woningen toe te voegen. Verder hanteert de gemeente actief beleid om winkelleegstand te voorkomen en een herbestemming te vinden voor de vrijkomende panden.

Domein 1: Bestuur en Financiën
Portefeuillehouder: College
Sessievoorzitter: Harro Schroeder

Jaarlijks dienen de belastingverordeningen te worden vastgesteld zodat voor het komende kalenderjaar de lokale heffingen, tarieven en leges kunnen worden opgelegd. De raad wordt nu voorgesteld om de belastingverordeningen 2022 vast te stellen. Daarmee stemt de raad in met gelijkblijvende woonlasten voor woningen, niet-woningen en huurders (OZB+ riool- en afvalstoffenheffing), andere belastingvormen zijn kostendekkendheid. Zo zijn de legestarieven conform de uitgangspunten van de begroting met het inflatiepercentage van 1,3% verhoogd en rekening houdende met een maximale kostendekkendheid van 100%. Uitzondering hierop vormen de wettelijk vastgestelde (maximum) tarieven.

OZB
Bij het bepalen van de tarieven wordt rekening gehouden met de meest recente informatie over de waardeontwikkeling.
De waardeontwikkeling wordt, zoals gebruikelijk, half oktober van de BsGW ontvangen. De tarieven worden vervolgens kenbaar gemaakt aan de raad en op 5 november 2021 vastgesteld, na vaststelling van de begroting 2022-2025, via de ‘Verordening onroerendezaakbelastingen 2022’.
In de kadernota is opgenomen dat de OZB niet wordt geïndexeerd, omdat de gemeentelijke lasten voor woningen, huurders en niet woningen nominaal niet worden verhoogd. De begrotingspost OZB komt hiermee uit op € 39,5 miljoen.

Verder nog
In de begroting 2022 worden de inkomsten uit de afvalstoffenheffing op € 10,6 miljoen geraamd, de inkomsten uit de rioolheffing worden op € 8 miljoen geraamd.